Pizza dứa và cuộc chiến không hồi kết
Câu chuyện tranh cãi về việc kết hợp dứa với pizza đã có từ rất lâu và càng trở nên căng thẳng hơn nhờ những nội dung viral trên mạng xã hội. Với nhiều người ngoài cuộc, họ thường thắc mắc:
Chẳng phải đó chỉ là một món ăn thôi sao?
Tuy nhiên, nếu nhìn sâu hơn, đây không chỉ là vấn đề của riêng pizza, mà còn phản ánh cả một nền văn hóa ẩm thực phong phú.
Nước Ý, nằm bên bờ biển Địa Trung Hải, là nơi giao thoa của nhiều nền văn hóa. Đặc điểm địa lý và khí hậu đã ảnh hưởng sâu sắc đến thói quen ẩm thực ở từng vùng miền. Chẳng hạn, nếu bạn nhìn vào bản đồ nước Ý, bạn sẽ thấy sự khác biệt rõ rệt giữa miền Bắc và miền Nam. Ở miền Nam, với khí hậu ấm áp quanh năm nhờ vị trí gần xích đạo và tác động của biển Địa Trung Hải, người dân thường bảo quản thực phẩm bằng cách phơi khô, dẫn đến sự phổ biến của các loại mì khô như Spaghetti hay Rigatoni. Trong khi đó, miền Bắc nước Ý có mùa đông lạnh giá, và vì thế các loại mì tươi như Pappardelle và Tagliatelle lại được ưa chuộng hơn.
.jpg)
Người Ý không thích dứa trên pizza chủ yếu xuất phát từ văn hóa và truyền thống ẩm thực nghiêm ngặt của họ.
Lý do người Ý không thích dứa trên pizza có thể được giải thích từ góc độ văn hóa và truyền thống ẩm thực chặt chẽ của họ. Tương tự như các loại mì, pizza ở Ý cũng vô cùng đa dạng và gắn liền với từng vùng miền. Từ Pizza Neapolitan của Naples với đế bánh dày và lớp phủ cổ điển từ sốt cà chua cùng phô mai mozzarella, đến Pizza Romana mỏng và giòn hay Pizza Sicilia có lớp vỏ dày, xốp mềm, mỗi loại pizza đều mang đậm bản sắc địa phương.
Sự sáng tạo hay tội ác ẩm thực?
Dù có sự khác biệt về cách làm, điểm chung giữa các loại pizza Ý cổ điển là chúng thường chỉ sử dụng các nguyên liệu truyền thống. Bột mì loại "double zero", cà chua San Marzano và phô mai mozzarella di bufala là những thành phần quen thuộc. Và dĩ nhiên, dứa không nằm trong danh sách này. Loại trái cây này không phải là sản vật bản địa của Ý, và không phổ biến trong ẩm thực truyền thống của họ.
Việc nhiều người Ý không chấp nhận dứa trên pizza có thể xuất phát từ sự khắt khe trong việc bảo tồn các quy tắc ẩm thực lâu đời. Họ có những quy tắc gần như bất di bất dịch: uống cappuccino sau 11 giờ sáng là điều kỳ quặc, và spaghetti bolognese cũng bị coi là không chính thống. Còn dứa trên pizza? Đó là một sự "phản giáo." Niềm tự hào trong việc duy trì truyền thống ẩm thực khiến người Ý rất khó chấp nhận sự xuất hiện của những yếu tố ngoại lai trong các món ăn biểu tượng của mình. Điều này cũng tương tự như việc người Việt Nam có thể thấy lạ lùng nếu ai đó dùng kim chi để ăn kèm phở bò.
Nhưng nếu người Ý không sáng tạo ra pizza dứa, vậy ai đã làm điều đó? Câu trả lời nằm ở một người nhập cư Hy Lạp tên là Sam Panopoulos, người đã đến Canada năm 1954. Ở tuổi 20, Panopoulos mở một nhà hàng nhỏ tên Satellite tại thị trấn Chatham, gần Detroit, Mỹ. Ban đầu, nhà hàng của ông chỉ phục vụ những món ăn cơ bản như bánh pancake và burger. Nhưng để thu hút thực khách, ông quyết định mở rộng thực đơn với món ăn Trung Quốc và đặc biệt là pizza. Thời điểm đó, văn hóa Tiki đang bùng nổ tại Mỹ, thể hiện qua cách trang trí nhà hàng, quán bar theo phong cách nhiệt đới. Cùng với sự trở về của các binh sĩ Mỹ từ Nam Thái Bình Dương sau Thế chiến II, các loại trái cây nhiệt đới như dứa trở nên phổ biến. Nhận ra xu hướng này, Panopoulos đã sáng tạo ra món pizza dứa, kết hợp yếu tố nhiệt đới vào món ăn vốn đã quen thuộc với người Mỹ, và từ đó Pizza Hawaii ra đời.
Sam Panopoulos, người nhập cư Hy Lạp, đã sáng tạo pizza dứa vào năm 1962 tại Canada. Ông kết hợp dứa, giăm bông và thịt xông khói trên pizza, tạo nên món pizza Hawaii gây tranh cãi suốt nhiều năm.
Vào một ngày năm 1962, Sam Panopoulos quyết định thử một ý tưởng táo bạo: ông rải dứa đóng hộp cùng giăm bông và thịt xông khói lên trên đế pizza truyền thống với sốt phô mai và cà chua. Ý tưởng này lấy cảm hứng từ sự kết hợp vị mặn-ngọt trong ẩm thực Trung Hoa, tạo nên một sự đối lập hương vị đặc biệt. Vị chua ngọt của dứa kết hợp với vị mặn của phô mai và thịt xông khói đã khiến nhiều thực khách cảm thấy bất ngờ. Và như thế, pizza dứa – món ăn chia rẽ những người yêu pizza – đã ra đời.
Tại nhiều nơi như Hoa Kỳ, Vương quốc Anh và châu Đại Dương, pizza dứa là món quen thuộc trong thực đơn của nhiều nhà hàng. Tuy nhiên, như đã thấy ở phần đầu, đầu bếp nổi tiếng Gordon Ramsay là một trong những người phản đối mạnh mẽ món ăn này. Trái lại, nhiều người nổi tiếng khác lại bày tỏ sự ủng hộ với pizza dứa. Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã đăng dòng tweet khẳng định ông hoàn toàn ủng hộ món pizza dứa, và Lebron James, huyền thoại bóng rổ, cũng chia sẻ quan điểm tương tự. Diễn viên Dwayne "The Rock" Johnson còn từng thổ lộ sự yêu thích của mình với món pizza gây tranh cãi này.
Tại sao pizza dứa lại khiến người ta mê mẩn?
Trên thực tế, pizza dứa không phải là món ăn phương Tây đầu tiên kết hợp vị mặn-ngọt. Như đã đề cập, chính thịt xông khói và phô mai mới là yếu tố mang dứa lên pizza, chứ không phải lớp đế bánh. Trước đó hơn một thập kỷ, người Đức đã tạo ra món Toast Hawaii, bao gồm một miếng dứa, thịt xông khói và phô mai lát, cùng nướng trên vỉ. Ở Pháp, thịt vịt thường được kết hợp với nước sốt cam. Tại Iran, cơm thập cẩm được trộn với thịt cừu và hạt lựu, còn Lễ Tạ ơn của người Mỹ sẽ không thể trọn vẹn nếu thiếu nước sốt việt quất đi kèm gà tây.
Khoa học đã lý giải vì sao sự kết hợp mặn-ngọt lại hấp dẫn. Hiện tượng này được gọi là "chồng lớp hương vị", kích thích phản ứng mạnh mẽ từ bộ não. Vị ngọt kích thích cảm giác về carbohydrates giàu năng lượng, trong khi vị mặn cung cấp khoáng chất thiết yếu. Sự kết hợp này đánh thức cơ chế sinh học tự nhiên khiến nhiều người cảm thấy thích thú với pizza dứa.
Sau tất cả, việc người Ý không ưa pizza dứa xuất phát từ nền tảng văn hóa và truyền thống riêng biệt của họ. Còn với những ai yêu thích sự kết hợp này, họ đơn giản chỉ đang tận hưởng một món ăn hợp khẩu vị. Cuộc tranh cãi về việc có hay không dứa trên pizza sẽ còn tiếp tục, và có lẽ nó đã trở thành một phần của văn hóa ẩm thực toàn cầu, sẵn sàng bùng nổ mỗi khi ai đó nổi tiếng đưa ra ý kiến của mình về món ăn gây tranh cãi này.
