Những món ăn từ rác sau ánh đèn hoa lệ
Metro Manila, đại đô thị sôi động với gần 15 triệu dân – lớn hơn rất nhiều so với Hà Nội với 8,5 triệu dân, là một thành phố chứa đựng sự tương phản mạnh mẽ. Ở những khu vực quy hoạch đặc biệt, thành phố này không thua kém gì các trung tâm hiện đại nhất thế giới. Nhưng phía sau ánh đèn lấp lánh ấy lại là một thế giới hoàn toàn khác.
Tờ mờ sáng tại một khu ổ chuột, một người đàn ông đang cặm cụi tìm kiếm trong những đống rác. Đa số rác thải đến từ các nhà hàng đồ ăn nhanh hoặc gia đình khá giả. Những chuỗi cửa hàng này sản xuất lượng lớn thức ăn mỗi ngày, nhưng phần lớn bị bỏ đi vì không bán hết hoặc không đạt tiêu chuẩn. Đó chính là nguồn cung ổn định cho những người chuyên thu gom thức ăn thừa – nguyên liệu chính để làm món Pagpag.
Từ "pagpag" trong tiếng Tagalog nghĩa là "giũ bụi" hoặc "phủi bụi," ám chỉ việc tái sử dụng thức ăn thừa. Những túi thức ăn này được làm sạch sơ bộ trong các thùng nước lớn, sau đó chế biến với các loại gia vị như hành, tỏi, muối, đường, hoặc thậm chí thêm rau củ và nước sốt để tạo hương vị. Một phần Pagpag có giá chỉ khoảng 8.000 đồng – mức giá phù hợp với người lao động nghèo.
Pagpag lâu nay được xem là món ăn không thể thiếu trong các khu ổ chuột ở Philippines.
Tuy nhiên, món ăn này không thể che giấu sự thật rằng nó được chế biến từ rác thải. Việc ăn Pagpag tiềm ẩn nhiều rủi ro về sức khỏe: thức ăn thừa có thể mang theo vi khuẩn, hóa chất, hoặc chất độc hại, dễ gây bệnh về đường tiêu hóa và ngộ độc thực phẩm.
Pagpag – Biểu tượng của sự phân hóa giàu nghèo
Dù không có số liệu thống kê chính xác, nhưng Pagpag phổ biến trong các khu ổ chuột tại Philippines, nơi những người nghèo không có lựa chọn nào khác. Món ăn này không chỉ là thực phẩm kém chất lượng mà còn phản ánh một thực tế đau lòng về sự phân hóa giàu nghèo trong xã hội.
Metro Manila, với những tòa nhà chọc trời và những khu vực xa hoa, lại song hành cùng những khu ổ chuột nơi con người phải sống nhờ vào thức ăn từ rác. Pagpag là minh chứng rõ ràng cho sự bất bình đẳng, một lời nhắc nhở về những vấn đề xã hội sâu sắc mà Philippines vẫn đang phải đối mặt.
Chào mừng bạn đến với Pasay, một trong những nơi có nhiều khu ổ chuột nhất ở Metro Manila – thủ đô của Philippines. Đây là nơi những căn nhà chỉ rộng vài mét vuông lại phải chứa cả gia đình nhiều thế hệ, chen chúc trong không gian chật hẹp và ẩm thấp.
Khu ổ chuộtPasay.
Chỉ cách đó không xa, Makati – trung tâm tài chính sầm uất – hiện lên với những tòa nhà cao tầng, đường phố sạch sẽ, và quy hoạch đô thị hoàn hảo. Hai hình ảnh đối lập này là minh chứng rõ nét cho sự phân hóa giàu nghèo tại Philippines, một đất nước vừa được mệnh danh là “con hổ mới của Châu Á” với tốc độ tăng trưởng kinh tế 5,6% vào năm 2023.
Makati, trung tâm tài chính sầm uất của Manila.
Tuy nhiên, sự tăng trưởng này không đồng đều. Chỉ 1% người giàu nhất nắm giữ hơn 17% tổng thu nhập quốc dân, trong khi 50% dân số nghèo phải chia nhau 14%. Điều này dẫn đến tỷ lệ nghèo năm 2023 là 23,7%, cao hơn nhiều so với Việt Nam (2,93%).
Sự bất bình đẳng tại Philippines không chỉ là vấn đề hiện đại mà đã bắt đầu từ hàng trăm năm trước. Là thuộc địa của Tây Ban Nha suốt hơn 300 năm, Philippines chịu nhiều chính sách bất công, tập trung tài sản và đất đai vào tay tầng lớp quý tộc, khiến người dân bản địa mất đất và phải làm thuê.
Sau đó, khi trở thành thuộc địa của Mỹ vào năm 1898, văn hóa thức ăn nhanh được du nhập mạnh mẽ. Ngày nay, đồ ăn nhanh trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống người dân, với doanh số lên tới 5,72 tỷ USD vào năm 2022.
Hiện thực đau lòng và niềm tin từ Pagpag
Pagpag – món ăn làm từ thức ăn thừa – đã trở thành một hiện tượng xã hội đầy ám ảnh tại Philippines, kết tinh từ sự giao thoa của nhiều yếu tố như tình trạng phổ biến của đồ ăn nhanh, lượng lớn thực phẩm dư thừa từ các nhà hàng, và mức độ nghèo đói trầm trọng trong các khu ổ chuột.
Các loại thức ăn nhanh như gà rán, burger, hay khoai tây chiên thường bị bỏ đi khi không còn đạt tiêu chuẩn phục vụ. Những món ăn này được thu gom từ các bãi rác hoặc thùng rác của nhà hàng, làm sạch bằng nước, sau đó tái chế với các loại gia vị như tỏi, hành, muối, và đôi khi có cả rau củ hoặc sốt để cải thiện hương vị. Với mức giá chỉ khoảng 8.000 đồng cho một phần ăn, Pagpag trở thành lựa chọn duy nhất đối với nhiều gia đình nghèo. Tuy nhiên, rủi ro về sức khỏe từ loại thực phẩm này là rất cao, bao gồm nguy cơ ngộ độc thực phẩm, bệnh tiêu chảy, và các bệnh truyền nhiễm do thức ăn bị ô nhiễm.
Mặc dù được rửa sạch và nấu kỹ, các nhà chức trách y tế cảnh báo món ăn này là mối nguy hiểm lớn với sức khỏe.
Không chỉ đơn thuần là một giải pháp sinh tồn, Pagpag còn là biểu tượng của sự bất công xã hội đã tồn tại hàng thế kỷ. Từ thời kỳ thuộc địa Tây Ban Nha đến nay, sự phân hóa giàu nghèo tại Philippines luôn là vấn đề nhức nhối, với một phần nhỏ dân số kiểm soát hầu hết tài sản trong khi hàng triệu người khác phải sống trong nghèo đói.
Hình ảnh các khu ổ chuột tại Pasay, nơi cả gia đình chen chúc trong những ngôi nhà nhỏ hẹp, đối lập hoàn toàn với sự hiện đại, giàu có của các tòa nhà chọc trời tại Makati. Đây không chỉ là thực trạng của riêng Philippines mà còn là tấm gương phản chiếu khoảng cách giàu nghèo đang ngày càng lớn trên toàn thế giới. Pagpag không chỉ đơn thuần là thức ăn từ rác, mà là lời nhắc nhở cay đắng về sự bất bình đẳng xã hội mà nhân loại cần đối mặt và giải quyết.
Dù khu ổ chuột của Pasay ngập tràn những khung cảnh u tối và ảm đạm, bạn sẽ bất ngờ khi thấy rằng nơi đây không thiếu đi những nụ cười. Người dân không chỉ tồn tại mà còn chào đón tất cả mọi người đến với thế giới nhỏ bé của họ, nơi món Pagpag – thứ đồ ăn từ rác thải – lại mang một ý nghĩa vượt xa những giá trị vật chất.
Pagpag có thể không sạch sẽ, không an toàn, nhưng nó là minh chứng sống động cho tinh thần lạc quan và khả năng thích nghi phi thường. Trong cái nghèo đói và khó khăn, họ vẫn tìm thấy cách để nuôi dưỡng hy vọng. Những nụ cười vẫn luôn nở trên môi, như một lời khẳng định rằng, dù cuộc sống có khó khăn đến đâu, niềm tin vào một ngày mai tốt đẹp hơn vẫn sẽ không bao giờ tắt.
Họ tiếp tục sống, tiếp tục ăn Pagpag và tin rằng một tương lai sáng lạn hơn đang chờ đợi ở phía trước. Đây không chỉ là câu chuyện của món ăn mà còn là câu chuyện của ý chí và sự kiên cường nơi rìa xã hội.
