Từ Đỉnh Cao Đến Sự Sụp Đổ
Cùng nhắc lại một chút những gì đã xảy ra ở phần trước.
Ở trong miền Nam Việt Nam, đang có một sự chán ghét bùng lên đối với sự thân Pháp thái quá của Bảo Đại, đứng đầu bởi người đàn ông này. Có một số điểm tương đồng nhất định giữa Ngô Đình Diệm với Hồ Chí Minh ngoài Bắc. Họ đều là những người mang tư tưởng dân tộc, đều từng đi nhiều nước để tìm kiếm sự ủng hộ, và đều ghét chủ nghĩa thực dân của Pháp. Nhưng có một điểm khác biệt lớn giữa họ, Hồ Chí Minh chọn chủ nghĩa Cộng sản, còn Ngô Đình Diệm, chọn bài Cộng sản. Họ thậm chí đã gặp nhau. Họ nhìn ra tài năng của nhau, nhưng họ nhận thấy mình không thể chung một con đường nên đã quyết định mỗi người sẽ đi theo một hướng riêng.
Ngô Đình Diệm quay lại Sài Gòn với Bảo Đại, nhưng ông ta đã sớm có một kế hoạch để lật đổ vị cựu hoàng đi. Hiệp định Geneva diễn ra, chia cắt đất nước làm 2 miền, chờ ngày tổng tuyển cử. Biết rằng mình không thể thắng được Hồ Chí Minh, Ngô Đình Diệm đã tìm cách tự thâu tóm lấy quyền lực vào tay và đem kẻ khổng lồ cùng hội cùng thuyền chống Cộng sản về với mình.
Ngô Đình Diệm nhanh chóng thu phục và đánh bại những thế lực chống đối, chỉ để lại nỗi lo Việt Minh sang một bên vì ông ta cần đánh bại Bảo Đại cái đã. Trong khi đó, Mỹ đang thực hiện một kế hoạch tuyên truyền cho những người di cư theo Hiệp định Geneva. Chúng ta đã nhắc tới ở phần trước, nhưng lại không có thời gian để nói kỹ hơn. Nỗi sợ cộng sản của những người này không phải tự nhiên mà ra. Một phần vì họ vốn thân Pháp, họ sợ sẽ bị Việt Minh trả thù, nhưng phần chính, là vì những thứ như thế này:
Áp phích tuyên truyền kêu gọi người dân miền Bắc di cư vào Nam năm 1954.
Trong tờ rơi này, Mỹ đã vẽ ra hình ảnh ngoài Bắc là địa ngục, với tông màu đen trắng và sự bóc lột, trong khi đó ở miền Nam, đó là màu xanh của hy vọng và thiên đường cho người nông dân. Họ cũng kích động những người Công giáo, rằng Chúa đã bỏ Bắc vào Nam. Rất nhiều người tin đó là thật, và đã “vào Nam để tránh Cộng sản” hay “theo Chúa vào Nam”.
Ngô Đình Diệm đã mong chờ nhiều người sẽ vào Nam, nhưng ông không ngờ lại có nhiều người đến vậy. 75% trong số đó là người Công giáo, và Ngô Đình Diệm, một người Công giáo, tin rằng họ chính là nòng cốt cho quyền lực của ông ta sau này, ông ta dang tay chào đón họ. Trong tầm ngắn hạn, Ngô Đình Diệm làm khá tốt việc tiếp nhận người di cư, nhưng, trong dài hạn, nó không cho ông ta một cái kết đẹp.
Với những gì đã làm được, Ngô Đình Diệm sớm trở thành siêu sao trong miền Nam. Người Mỹ, những người có cùng ý định phá hoại Hiệp định Geneva với ông ta, thì lại không thích Ngô Đình Diệm. Nhưng, với sự trỗi dậy của Diệm, họ chẳng thể tìm thấy ai phù hợp hơn ông ta cả. Ngô Đình Diệm thành công buộc người Mỹ về cùng phe với mình. Như tổng thống sau này của Mỹ là Johnson từng nói:
Mẹ kiếp, Diệm là thằng duy nhất chúng ta có!
Dù bạn có thích hay ghét ông ta, bạn phải thừa nhận rằng Ngô Đình Diệm thực sự có tài năng ngoại giao đấy.
Nhưng, giá mà ông cũng là một nhà hoạch định chính sách giỏi như vậy. Ngô Đình Diệm lật đổ Bảo Đại sau một cuộc trưng cầu dân ý với kết quả chiến thắng áp đảo. Kể cả người Mỹ cũng đánh hơi thấy sự độc tài ngay từ lúc này, nhưng ai quan tâm, điều đáng quan tâm nhất là Ngô Đình Diệm đang chặn được chủ nghĩa Cộng sản tràn xuống miền Nam kia kìa. Ở ngoài Bắc, họ giận dữ vì Hiệp định Geneva bị phá vỡ, nhưng họ vẫn kiên nhẫn, vì Hồ Chí Minh tin rằng họ vẫn có thể tìm thấy một giải pháp đàm phán thay vì chiến tranh.
Những Chính Sách Cải Cách Gây Tranh Cãi
Trong khi đó, ở Sài Gòn, Ngô Đình Diệm bắt đầu thực hiện những cải cách để xây dựng một nhà nước đủ mạnh đối chọi với miền Bắc. Cùng nói về những điều tích cực trước, mặc dù nó chẳng thấm là bao so với những tiêu cực.
Là một nước được hỗ trợ cực mạnh từ Mỹ, Việt Nam Cộng hòa không tránh khỏi phần lớn hàng hóa của họ phải nhập từ Mỹ và phụ thuộc vào Mỹ, Ngô Đình Diệm muốn thay đổi điều này. Ông ta cho tự thân công nghiệp hóa thay vì cứ phụ thuộc mãi vào hàng nhập khẩu. Nó giúp công nghiệp trong nước tự lực hơn, và kích cầu sản xuất. Trong thời kỳ cầm quyền của Ngô Đình Diệm, năm nào mức tăng trưởng cũng giữ ở mức dương, chúng ta phải ghi nhận điều đó từ chính quyền Sài Gòn. Nhưng, sự hỗn loạn bởi những chính sách khác, đã làm lu mờ hoàn toàn những điều tích cực Ngô Đình Diệm làm được. Và, không ai khác, chính ông ta là người phải trả giá cho chúng. Ở ngoài Bắc có Cải cách ruộng đất, thì trong Nam có Cải cách Điền địa. Cải cách ruộng đất gây ra sự hỗn loạn, còn Cải cách điền địa thì làm bùng lên sự bất bình.
CD Media sẽ không đi sâu vào phân tích nội dung trong Cải cách Điền địa của Ngô Đình Diệm, nó sẽ khiến mọi thứ thêm phức tạp và có phần bối rối. Bạn chỉ cần hiểu đơn giản như thế này: Ngô Đình Diệm không cải cách gì nhiều. 2 điều đầu vốn đã được Bảo Đại đưa ra từ hồi còn tại vị, 2 điều tiếp theo thì không thực sự hiệu quả vì những kẽ hở trong đó. Thực chất, những cải cách này chỉ là để khôi phục lại chế độ điền chủ - tá điền thời Pháp mà thôi. Những người nông dân, những người đã dành cả đời để đánh đuổi Pháp đi, giờ lại phải quay lại chế độ ruộng đất của Pháp, nếu là họ bạn sẽ làm gì? Đương nhiên rồi, họ sẽ phản đối chính quyền và thậm chí là gia nhập Việt Minh, những người có chính sách công bằng với người nông dân hơn.
Sau đó, Ngô Đình Diệm ra một chính sách mới gọi là Khu dinh điền. Ông cho di rời những người dân nghèo về những vùng hẻo lánh ít người sống ở Đồng bằng Sông Cửu Long và Cao nguyên ở Tây Nguyên. Hãy tưởng tượng bạn đang sống ở quê hương mình, bỗng một ngày những kẻ ăn trên ngồi trốc bắt bạn phải đến một xứ khỉ ho cò gáy nào đó, bạn có vui được hay không? Không ai vui cả. Ngô Đình Diệm còn một chính sách nữa gọi là Khu trù mật. Ông ta cho rằng bùng nổ dân số sẽ là một mối lo, và sợ người Cộng sản sẽ tiếp cận được những người dân ở vùng xa xôi hẻo lánh, nên ông ta quyết định dồn họ vào những khu biệt lập. Một lần nữa, không ai vui cả. Không ai muốn rời bỏ ngôi nhà thân yêu của mình để bị dồn vào sống trong Khu trù mật. Sự ủng hộ cho Ngô Đình Diệm bắt đầu yếu dần. Người nông dân quay mặt với ông ta. Nhưng ông ta vẫn còn các tướng lĩnh, những người theo Công giáo và người Mỹ ở bên. Vậy, hãy chờ xem họ quay mặt với ông ta như thế nào.
Ngoài Ngô Đình Diệm, gia đình họ Ngô khi đó còn nhiều người anh em khác. Ngô Đình Thục là lãnh đạo Tôn giáo, Ngô Đình Nhu là cố vấn tối cao của Ngô Đình Diệm và Ngô Đình Cẩn phụ trách cai trị miền Trung. Chính phủ Ngô Đình Diệm được hứa hẹn là một chế độ của Tự do – dân chủ, nhưng dân chủ thì chưa thấy đâu, họ chỉ thấy một Ngô Đình Diệm ngày càng độc tài, và một chế độ gia đình trị với quyền lực rơi hết vào tay anh em nhà họ Ngô. Cùng nhau, anh em Ngô Đình Diệm xiết chặt quyền lực của mình bằng máu và bạo lực. Sự sợ hãi lan ra khắp công chúng. Các tướng lĩnh thì bắt đầu trở nên bất bình. Đã có những nỗ lực đảo chính diễn ra bởi quân đội. Một lần thất bại vào năm 1960 và một vụ đánh bom Dinh Tổng thống nhưng không giết được Ngô Đình Diệm năm 1962. Họ sẽ còn thử lần nữa, đến khi nào thành công thì thôi.
Ngô Đình Diệm từng gác mối lo Việt Minh lại để tập trung xây dựng quyền lực và giờ thì ông ta đã có quyền lực. Ngô Đình Diệm và các anh em bắt đầu chiến dịch “Tố Cộng diệt Cộng”. Họ cho cấp dưới sục sạo khắp nơi, khủng bố những người theo chủ nghĩa Cộng sản. Đó là một chiến dịch đẫm máu và tàn bạo. Và đây là cách anh em Diệm xử lý những người theo chủ nghĩa Cộng sản.
Chính quyền Diệm thực hiện các biện pháp hành hình tàn bạo trong các cuộc đàn áp Cộng sản.
Dần dần, khi làn sóng phản đối chế độ Ngô Đình Diệm ngày càng gia tăng, chính quyền mở rộng thêm các biện pháp đàn áp. Không chỉ những người Cộng sản bị trấn áp, mà cả những người bất đồng chính kiến cũng chịu chung số phận. Chính sách khắc nghiệt này khiến không ai không cảm thấy bất mãn. Những người trước đây không theo Cộng sản giờ cũng dần ngả về phía họ. Còn chính quyền Hà Nội, trước sự tàn bạo của Sài Gòn liền cho thành lập Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam. Ngô Đình Diệm không thích cái tên đó. Ông ta gọi họ là Việt Cộng, vừa để miệt thị vừa để lừa người dân rằng Việt Cộng không phải Việt Minh, những người mà nhiều người dân miền Nam vẫn tôn trọng vì đã đánh đuổi quân Pháp.
Và, cú đá cuối cùng đạp Ngô Đình Diệm vào quan tài là chính sách Bài Tôn giáo. Tổng thống Việt Nam Cộng hòa là một người Công giáo, và ông ta tin Công giáo phải là tôn giáo thống trị Việt Nam Cộng hòa.Nếu bạn là người Công giáo, khả năng thăng tiến trong bộ máy chính quyền sẽ rất cao. Đặc biệt, nếu bạn phục vụ trong quân đội Việt Nam Cộng hòa và lo lắng về năng lực của mình, đừng quá lo âu, vì cấp trên sẽ ưu ái bạn hơn so với những người tài giỏi nhưng không theo Công giáo. Còn nếu bạn chưa theo đạo mà muốn thăng tiến? Vẫn còn thời gian để cải đạo và nắm bắt cơ hội. Sự thiên vị của Ngô Đình Diệm với người Công giáo cũng có nghĩa là các tôn giáo khác phải chịu lép vế. Để thể hiện sự thống trị, những người Công giáo được cầm quyền đã khủng bố tự do tín ngưỡng, đàn áp những người theo tôn giáo khác, và, những người phải chịu đựng nhiều nhất là các Phật tử, tôn giáo có nhiều người theo nhất trong miền Nam.
Từ Huế tới Sài Gòn, xả súng, cướp bóc, đốt phá chùa chiền xảy ra khắp nơi. Tín đồ đạo Phật bắt đầu biểu tình chống lại Ngô Đình Diệm. Mặc dù họ biểu tình không bạo lực, nhưng Ngô Đình Diệm lại thích sử dụng bạo lực để chống cái không bạo lực kia. Một nhà sư thậm chí còn tự thiêu để phản đối chính quyền. Tên ông là Thích Quảng Đức. Thế nhưng sự hy sinh của ông và các Phật tử vẫn chưa giúp đem lại hòa bình tôn giáo ở miền Nam Việt Nam. Nhưng liệu họ có tạo ra sự thay đổi nào không? Câu trả lời là có, và đó là một thay đổi vô cùng lớn. Sinh viên, những người trẻ tuổi, trí thức hòa mình vào các tín đồ Phật giáo phản đối Ngô Đình Diệm. Quân đội cũng hòa mình vào làn sóng giận dữ, và cả dư luận quốc tế cũng tham gia vào lên án chế độ Sài Gòn.
Vậy còn người Mỹ? Họ bắt đầu mất niềm tin vào Ngô Đình Diệm. Họ cho rằng nếu tiếp tục để Ngô Đình Diệm cầm quyền như thế này, sự bất mãn sẽ tuôn trào và miền Nam Việt Nam sẽ rơi vào tay chế độ Cộng sản ngoài Bắc. Một số bắt đầu muốn đưa quân trực tiếp vào miền Nam. Tuy nhiên, Ngô Đình Diệm từ chối những lời đề nghị này. Anh em Diệm và Nhu không muốn Mỹ can thiệp trực tiếp vào miền Nam, và họ thậm chí còn có những liên lạc với Hà Nội để tìm ra một giải pháp hòa bình thống nhất Việt Nam. Có nhiều nguồn khác nhau nói khác nhau về việc này, vậy nên bạn đọc có thể sẽ gặp những nguồn phản bác lại những điều chúng tôi vừa nói. Nhưng, có một điều chắc chắn đúng. Đó là người Mỹ đã không còn muốn Ngô Đình Diệm tiếp tục ngồi trong Dinh tổng thống nữa. Người dân miền Nam biết. Các tướng lĩnh miền Nam biết, và cả người Mỹ cũng biết, ngày tàn của Ngô Đình Diệm sắp điểm.
Cuộc Đảo Chính Tháng 11/1963
Một buổi chiều đầu tháng 11 năm 1963, tướng Dương Văn Minh và các cộng sự tổ chức cuộc đảo chính Ngô Đình Diệm. Họ đã lên kế hoạch cẩn thận. Họ thuyết phục những tướng trung thành của Ngô Đình Diệm gia nhập cùng mình. Cùng nhau, họ chặn mọi nẻo đường dẫn đến Sài Gòn, bao vây thủ đô của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ngăn không cho bất cứ ai đến cứu họ Ngô. Họ không lập tức tấn công dinh Tổng thống. Dương Văn Minh mong Ngô Đình Diệm sẽ đầu hàng và từ chức. Sáng ngày hôm sau, khi mặt trời vừa lên, mong muốn của tướng Minh thành sự thực. Ngô Đình Diệm đồng ý đầu hàng. Người Mỹ đảm bảo ông ta sẽ được an toàn, nhưng Ngô Đình Diệm không được phép ở lại Đông Nam Á nữa. Họ sẽ đưa ông ta đến Phillipines, nơi chịu sự kiểm soát của Mỹ, sau đó sẽ bị đi lưu đày ở một nơi thật xa. Không ai muốn ông ta trở lại và nắm lấy quyền lực một lần nữa cả.
Nhưng, 8 giờ sáng hôm đó, khi Dương Văn Minh bước vào Dinh tổng thống¸ họ không thấy Tổng thống đâu cả. Ngô Đình Diệm và Ngô Đình Nhu đã trốn thoát. Dương Văn Minh ra lệnh tìm kiếm khắp Sài Gòn. Chỉ 2 tiếng sau, hai anh em bị tìm thấy ở một nhà thờ ở khu Chợ Lớn. Nếu bạn có dịp đến Thành phố Hồ Chí Minh, tên ngày nay của Sài Gòn, bạn vẫn có thể tìm thấy cái bàn nơi anh em họ Ngô bị bắt trước khi bị áp giải đi. Người Mỹ đã mất kiên nhẫn với Diệm từ lâu. Họ cho phép và cố vấn cho Dương Văn Minh tổ chức cuộc đảo chính, nhưng, họ không hề muốn Ngô Đình Diệm bị giết. Nhưng khi CIA đến Sài Gòn để tiếp nhận Ngô Đình Diệm, thứ duy nhất họ nhận được là cái xác của hai anh em. Họ chất vấn tướng Minh, và nhận được câu trả lời rằng:
Chúng tôi không còn lựa chọn nào khác. Chúng phải bị giết! Diệm vẫn còn nhận được sự ủng hộ từ người Công giáo và những người di cư. Nhu vẫn còn rất được nể sợ, và hắn đã tạo ra những tổ chức ngầm với quyền lực của hắn.
Ở Mỹ, người ta rất shock trước cái chết của Diệm và Nhu, nhưng người shock nhất chính là Tổng thống Kennedy. Tổng thống Công giáo đầu tiên của Mỹ đứng nhìn một tổng thống Công giáo ở Quốc gia mà họ tạo ra bị ám sát. Và trùng hợp thay, chỉ ít ngày sau, đến lượt chính Kennedy cũng bị ám sát. Cái chết của Ngô Đình Diệm không làm cho miền Nam Việt Nam ổn định hơn. Nó chỉ đem đến sự hỗn loạn, mà nguyên nhân đến từ sự chia rẽ trong quân đội về việc giết hay không giết anh em họ Ngô. Đảo chính rồi lại đảo chính, Việt Nam Cộng hòa đã tự ném mình vào ngọn lửa diệt vong.
Trong khi đó Washington đang dần mất kiên nhẫn với chính quyền miền Nam Việt Nam cùng sự đối lập trong chính sách của Johnson và Kennedy. Người Mỹ nhận ra rằng họ không thể tin tưởng vào chính quyền Sài Gòn và đã đến lúc phải trực tiếp tham gia vào cuộc chiến này.
