Khởi nguồn của huyền thoại Su-27
Trong thời kỳ căng thẳng của Chiến tranh Lạnh, cuộc đua giành ưu thế trên không giữa Hoa Kỳ và Liên Xô diễn ra quyết liệt. Cả hai siêu cường đều không ngừng phát triển các hệ thống vũ khí hiện đại để chuẩn bị cho tình huống xung đột có thể bùng nổ bất cứ lúc nào. Trong bối cảnh đó, máy bay chiến đấu nhanh nhẹn và mạnh mẽ trở thành yếu tố sống còn.
Đến cuối thập niên 1960, Mỹ giới thiệu F-15 Eagle, một chiến đấu cơ hạng nặng vượt trội với khả năng tác chiến đa dạng, từ tầm xa đến tầm gần. Thông tin về chiếc máy bay này khiến Liên Xô phải đối mặt với áp lực lớn khi nhận thấy khoảng cách công nghệ ngày càng mở rộng. Để đáp trả, Liên Xô khẩn trương giao nhiệm vụ cho Cục Thiết kế Sukhoi phát triển một tiêm kích ưu việt, có khả năng thách thức F-15.
Những yêu cầu đặt ra cho Sukhoi không hề đơn giản. Máy bay mới phải đáp ứng đồng thời nhiều nhiệm vụ: bảo vệ không phận, hỗ trợ oanh tạc cơ chiến lược, và đối phó với tàu sân bay Mỹ. Điều này đòi hỏi thiết kế phải đạt được sự cân bằng tinh tế giữa sức mạnh, tính cơ động, và khả năng mang vũ khí. Tuy nhiên, các mục tiêu này thường mâu thuẫn, khiến đội ngũ kỹ sư gặp không ít khó khăn trong việc tối ưu hóa thiết kế.
Để giải quyết bài toán phức tạp, chương trình phát triển được chia thành hai hướng: Sukhoi đảm nhận dòng chiến đấu cơ hạng nặng, trong khi Mikoyan tập trung vào máy bay chiến thuật hạng nhẹ, dẫn đến sự ra đời của MiG-29. Với định hướng rõ ràng, Sukhoi tập trung toàn lực vào việc tạo ra một chiến đấu cơ có khả năng thống trị bầu trời.
Một chiếc MiG-29S của Không quân Nga.
Ban đầu, thiết kế nguyên mẫu Su-27 được đưa vào thử nghiệm sản xuất, nhưng tổng công trình sư Mikhail Simonov đã quyết định tạm dừng quy trình để điều chỉnh lại các yếu tố kỹ thuật. Ông nhận ra rằng, mặc dù mẫu thử ban đầu không tệ, nó chưa đủ khả năng vượt qua F-15. Những cải tiến tiếp theo tập trung vào việc nâng cao khả năng cơ động, hệ thống vũ khí, và công nghệ radar.
Sau nhiều năm thử nghiệm và cải tiến, Su-27 chính thức ra mắt vào ngày 22 tháng 6 năm 1985. Với khả năng chiến đấu đa nhiệm, tốc độ vượt Mach 2, và hệ thống vũ khí tiên tiến, Su-27 nhanh chóng được xem như biểu tượng của sức mạnh không chiến Liên Xô. Không chỉ là một chiến đấu cơ xuất sắc, Su-27 còn đại diện cho bước tiến lớn trong công nghệ hàng không, ghi dấu ấn sâu đậm trong lịch sử đối đầu giữa hai siêu cường.
Su-27 không chỉ giúp Liên Xô cân bằng sức mạnh trước các tiêm kích phương Tây mà còn trở thành một huyền thoại trong lịch sử không chiến toàn cầu. Với biệt danh "Dao mổ trên không," chiếc máy bay này khẳng định vị thế tiên phong của Liên Xô trong lĩnh vực hàng không quân sự.
Thiết kế và hiệu suất vượt trội
Sukhoi Su-27, hay còn được biết đến với tên gọi NATO Flanker, là một trong những chiếc máy bay chiến đấu huyền thoại có khả năng chiếm ưu thế trên không. Dù có nhiều phiên bản và biến thể khác nhau, trong video này, chúng ta sẽ tập trung vào một biến thể cụ thể, đó là Su-27SK – phiên bản xuất khẩu của Su-27SM, đã được cải tiến so với thiết kế ban đầu. Su-27SK được sử dụng rộng rãi bởi các quốc gia ngoài Liên Xô và có thông số kỹ thuật dễ dàng xác minh.
Su-27 là một chiến đấu cơ hạng nặng với kích thước ấn tượng, chiều dài 21,9m và sải cánh rộng 14,7m, có khả năng mang tải trọng cất cánh lên đến 30 tấn. Điều này giúp chiếc máy bay có thể mang theo một lượng nhiên liệu khổng lồ, lên tới 9.400kg, đủ để cung cấp cho hai động cơ phản lực cánh quạt có lực đẩy lên đến 12,5 tấn mỗi động cơ khi kích hoạt bộ đốt sau. Nhờ vào dung tích nhiên liệu lớn, Su-27 có khả năng hoạt động trong phạm vi ấn tượng.
Ở tốc độ hành trình và độ cao bay ổn định, Su-27 có thể bay một quãng đường lên đến 3.500km, tương đương với khoảng cách từ Moscow đến London, hoặc từ Washington D.C. đến Las Vegas mà không cần tiếp nhiên liệu. Trong điều kiện bay ở tầng không khí cao hơn, như trên các vùng biển, Su-27 có thể bay xa đến 1.340km – vượt xa nhiều chiến đấu cơ thế hệ thứ tư. Su-27 cũng sở hữu khả năng bay ở độ cao tối đa 18.500m và có thể leo lên đến độ cao này chỉ trong chưa đầy một phút, với tốc độ tăng cường mạnh mẽ, thậm chí chịu được tác động của 9 lần lực trọng trường.
Một chiếc Su-27SKM ở triển lãm hàng không năm 2005.
Một trong những đặc điểm nổi bật của Su-27 là khả năng cơ động vượt trội. Với các động tác khó thực hiện, như Kvochur's Bell, Su-27 thể hiện khả năng bay điêu luyện, làm nức lòng những người yêu thích không chiến. Khi đạt tốc độ tối đa, Su-27 có thể vọt lên Mach 2,35, và ở mực nước biển, chiếc máy bay này còn có khả năng phá vỡ bức tường âm thanh.
Về mặt vũ khí, Su-27 được trang bị 10 điểm treo vũ khí, tối ưu hóa cho nhiệm vụ chiếm ưu thế trên không. Máy bay có thể mang theo tối đa sáu tên lửa không đối không, trong đó thường gồm các loại tên lửa như R-73 và R-27. Tên lửa hiện đại nhất trong kho vũ khí của Su-27 là R-77, tên lửa không đối không tầm trung, có tầm bắn tối đa lên tới 80km và đạt tốc độ Mach 4. Đặc biệt, R-77 có thiết kế khí động học tiên tiến với hệ thống vây lái và vây ổn định giúp tăng cường khả năng kiểm soát khi bay ở tốc độ cao. Tên lửa này được trang bị radar chủ động với khả năng khóa mục tiêu ở cự ly 20km và có thể hoạt động theo nguyên lý “bắn và quên” khi tấn công đối tượng gần.
Ngoài vũ khí không đối không, Su-27 cũng có khả năng mang tên lửa không điều khiển, bom thông thường, bom chùm và bom cháy để tấn công mục tiêu mặt đất. Máy bay còn trang bị khẩu pháo 30mm, giúp đối phó với các tình huống không chiến tầm gần. Những vũ khí này kết hợp với khả năng cơ động cực cao khiến Su-27 trở thành một đối thủ đáng gờm trong mọi tình huống chiến đấu.
Su-27 không chỉ nổi bật về khả năng chiến đấu mà còn về công nghệ điện tử tiên tiến. Máy bay được trang bị radar hiện đại có khả năng theo dõi mục tiêu trong khi quét, phát hiện và khóa các mục tiêu dưới tầm nhìn của phi công. Ngoài ra, Su-27 cũng có hệ thống tìm kiếm và theo dõi hồng ngoại với phạm vi hoạt động lên tới 80-100km, giúp tấn công mục tiêu bằng tên lửa hồng ngoại. Hệ thống điều khiển điện tử hiện đại giúp phi công làm chủ máy bay một cách dễ dàng, điều khiển máy bay và xử lý các tình huống phức tạp.
Mặc dù Su-27 yêu cầu một phi công có trình độ kỹ năng cao để khai thác hết tiềm năng của nó, nhưng những người đã lái chiếc máy bay này đều khẳng định rằng đây là một trong những chiếc máy bay thông minh nhất và mạnh mẽ nhất từng được chế tạo. Phi công huyền thoại Vladimir Ilyushin từng nhận xét: "Su-27 là chiếc máy bay tôi đã chờ đợi cả đời, với khả năng làm được nhiều hơn những gì tôi tưởng tượng. Tất cả các máy bay khác trên thế giới đã trở thành quá khứ."
Su-27 không chỉ đại diện cho sức mạnh chiến đấu của Liên Xô, mà còn là một biểu tượng của công nghệ hàng không hiện đại và sự xuất sắc trong thiết kế chiến đấu cơ.
Chiến công vang dội và dấu ấn lịch sử
Sukhoi Su-27, chiếc tiêm kích nổi tiếng với biệt danh "Dao mổ trên không," đã chứng tỏ sức mạnh vượt trội của mình trong gần bốn thập kỷ qua, trở thành một biểu tượng trong không quân của nhiều quốc gia. Dù đã trải qua không ít sự cố, Su-27 vẫn duy trì được vai trò chiến đấu chủ yếu, đặc biệt trong các sự kiện chiến đấu quan trọng.
Một trong những tai nạn đáng chú ý của Su-27 là vụ rơi duy nhất trong các hoạt động bay thông thường, vào ngày 25 tháng 3 năm 2020, khi một chiếc máy bay gặp sự cố trong quá trình huấn luyện tại Biển Đen, gần Bán đảo Crimea. Nguyên nhân tai nạn là do một quả rocket phát nổ sau khi được phóng, gây hỏng động cơ. Tuy nhiên, những sự cố như vậy khá hiếm, khi phần lớn tai nạn của Su-27 xảy ra trong các buổi trình diễn hàng không.
Su-27 đã để lại dấu ấn sâu đậm trong các chiến dịch quân sự toàn cầu, đặc biệt là trong các cuộc xung đột ở Abkhazia, Nam Ossetia và Syria, nơi chiếc tiêm kích này đã chứng tỏ sức mạnh vượt trội. Trong cuộc chiến tranh giữa Ethiopia và Eritrea, Su-27 của Ethiopia đã ghi được thành tích ấn tượng khi bắn hạ nhiều chiếc MiG-29 của đối phương trên không.
Trong cuộc chiến tranh giữa Ethiopia và Eritrea, các máy bay Su-27 của Ethiopia đã lập chiến công ấn tượng khi bắn hạ nhiều chiếc MiG-29 của Eritrea trong các trận không chiến.
Mặc dù vậy, trong chiến tranh Angola, một chiếc Su-27 đã bị bắn hạ bởi tên lửa phòng không vác vai 9K34 Strela-3. Tuy nhiên, Su-27 vẫn tiếp tục là máy bay chiến đấu hàng đầu của Nga cho đến đầu những năm 2020. Máy bay này đã cho thấy sức mạnh và sự hiệu quả trong không chiến, với tỷ lệ tiêu diệt cao trong các cuộc đối đầu.
Su-27 có vai trò quan trọng trong cuộc xung đột Nga - Ukraina, đặc biệt là sau khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014. Khi cuộc chiến toàn diện bùng nổ vào năm 2022, Su-27 đã trở thành một phần quan trọng của lực lượng không quân Ukraina, đối đầu trực diện với các chiến đấu cơ của Nga. Tuy nhiên, sự chênh lệch về công nghệ và số lượng giữa hai bên đã khiến Su-27 của Ukraina chịu tổn thất lớn.
Với khoảng 74 chiếc Su-27 có sẵn từ thời Liên Xô, số lượng máy bay này hiện nay có thể chỉ còn khoảng 40 chiếc, sau khi phải đối mặt với những thiệt hại trong các trận không chiến và bị phá hủy tại các sân bay. Các tên lửa không đối không hiện đại của Nga và hệ thống phòng không tiên tiến đã gây ra khó khăn cho Su-27 trong suốt cuộc chiến.
Bên cạnh những tổn thất, Su-27 của Nga cũng đã có một chiến công ấn tượng khi vào tháng 3 năm 2023, một chiếc Su-27 đã đánh chặn thành công máy bay không người lái MQ-9 Reaper của Hoa Kỳ trong vùng trời Biển Đen. Su-27 đã sử dụng chiến thuật xả dầu và gạt cánh để làm nhiễu loạn và khiến MQ-9 Reaper rơi xuống biển, gây tổn thất 30 triệu đô la cho quân đội Mỹ.
Hành trình của Su-27 trong thời đại mới
Dù đã có thời kỳ hoàng kim, Su-27 hiện nay phải đối mặt với những thách thức to lớn khi chiến đấu với các máy bay hiện đại và vũ khí tiên tiến. Sau gần 40 năm phục vụ, chiếc tiêm kích này đang dần trở nên lỗi thời, phải đối diện với các chiến đấu cơ thế hệ mới như F-22 Raptor và Eurofighter Typhoon. Tuy nhiên, Su-27 vẫn giữ vững vị thế của mình trong lịch sử hàng không quân sự, là một trong những biểu tượng mạnh mẽ của không quân Nga và thế giới.
Nếu một chiếc F-15 của Mỹ và Su-27 của Liên Xô đối đầu trực diện vào thời kỳ hoàng kim, kết quả vẫn là một câu hỏi khó xác định. Mặc dù hai chiếc chiến đấu cơ này chưa bao giờ giao tranh trực tiếp trong các trận chiến sinh tử, họ đã từng trao đổi chiêu thức trong một cuộc đấu tập vào tháng 8 năm 1992. Không quân Mỹ đã mời phi công Liên Xô mang theo Su-27UB đến tham gia tập huấn tại Căn cứ Không quân Langley.
Trận đấu bắt đầu khi chiếc Su-27UB truy đuổi một chiếc F-15D của Mỹ, rồi sau đó, trong lượt thay đổi, chiếc Su-27UB trở thành mục tiêu bị F-15D truy đuổi. Không quân Mỹ đã tổ chức trận đấu ở một địa điểm cô lập, cách bờ biển 200km, và sử dụng một chiếc F-15C để quan sát. Su-27UB thực hiện một loạt các động tác nhào lượn, bao gồm động tác Pugachev's Cobra, khiến các phi công Mỹ không khỏi ngạc nhiên. Tuy nhiên, một sự cố xảy ra khi phi công Su-27 nhầm chiếc F-15C với F-15D và “hạ gục” nó.
Cận cảnh mái vòm và khu vực xung quanh buồng lái của chiếc Su-27UB Flanker, một máy bay chiến đấu của Liên Xô, được trưng bày tại Triển lãm Hàng không và Vũ trụ Quốc tế Paris lần thứ 38 tại Sân bay Le Bourget.
Cuộc đấu kết thúc với chiến thắng thuộc về Su-27, dù có sai sót trong quá trình thực hiện. Tuy nhiên, điều này không thể xác định chắc chắn kết quả nếu hai chiếc máy bay thực sự đối đầu trong chiến đấu thực tế, vì có quá nhiều yếu tố ảnh hưởng đến kết quả.
Cả Su-27 và F-15 đều được thiết kế để cạnh tranh trực tiếp với nhau. Su-27, với khả năng cơ động ấn tượng và các pha nhào lượn, đã chứng tỏ mình là một đối thủ đáng gờm cho F-15. Tuy nhiên, kết quả của cuộc đối đầu thực tế phụ thuộc vào nhiều yếu tố như trình độ phi công, môi trường chiến trường và sự hỗ trợ từ các hệ thống vũ khí.
Ngày nay, cả hai chiến đấu cơ này đã bị thay thế bởi các tiêm kích thế hệ mới. Su-27 nhường chỗ cho Su-35 và Su-57, trong khi F-15 đã bị F-22 và F-35 vượt mặt. Dù vậy, vào thời kỳ đỉnh cao, cả F-15 và Su-27 đều là những máy bay chiến đấu hiệu suất cao và đã duy trì vai trò thống trị bầu trời trong nhiều thập kỷ. Quan trọng nhất, trong suốt thời gian hoạt động, cả hai chiếc máy bay này chưa bao giờ phải đối mặt với Thế chiến thứ III, điều có lẽ là thành công lớn nhất mà cả hai đã đạt được.
